Meten is weten. Ernst Geldof (1983) draait zijn schalen en vazen bij voorkeur uit vers, nat hout. Voor de nabewerking houdt hij nauwkeurig het vochtgehalte bij.

Als kind van de vrije school groeide hij op met een flinke portie creativiteit. En zijn vader beeldhouwde. Dat zoiets als houtdraaien hem in een keer in de greep zou krijgen, is dus niet zo verwonderlijk. ,,Mijn vader overleed in 2017 en in die periode ben ik zo’n beetje begonnen’’, zegt hij. ,,Misschien wel als een vorm van rouwverwerking. Ik zag een filmpje van iemand die een schaal aan het maken was en dacht: ‘wat is hout toch ontzettend mooi’.’’

Geldof: ,,Ik ben geen timmerman of zo, dus dan begin je met nog meer filmpjes kijken, en daarna cursussen, meerdere, bij Ronald Kanne in Wehl.“ Zijn eerste draaibank kocht hij tweedehands. ,,Van de eigenaar kreeg ik een uurtje les op de koop toe. Dat was ook wel nodig, om veilig aan de slag te kunnen gaan.’’ Geldof pakt twee tolletjes van tafel. ,,Dit zijn mijn eerste probeersels.’’

De kunst is dan dat zo’n schimmel fraaie sporen achterlaat, maar het niet wint van het hout

Op tafel staan ook kleine vaasjes. ,,Voor droogbloemen. Of je kunt er een reageerbuisje in laten zakken.’’ En een pot gemaakt van robinia met een flink gezwel (burl). Geldof: ,,Littekenweefsel dat een boom aanmaakt na het verliezen van een tak of een vergroeiing heeft vaak een mooie structuur en kleur. Als iemand zoiets ziet in een stammetje mogen ze me altijd bellen. Schimmels kunnen het hout trouwens ook een interessante tekening geven. Bij beukenhout zie je dat vaak. Er zijn houtdraaiers die de blokken met opzet buiten wegzetten. De kunst is dan dat zo’n schimmel fraaie sporen achterlaat, maar het niet wint van het hout. Je moet het proces op tijd onderbreken.’’

De door de kleurtekening bijzonder goed geslaagde pot leidde op Instagram tot veel reacties, onder meer van uitvaartondernemingen.

Overdwars

,,Houten urnen, daar is momenteel vraag naar’’, zegt Geldof. Eén uitvaartonderneming wil dan ook komen praten. ,,Wie weet valt daar een inkomen uit te halen.’’ Hij is docent lichamelijke oefening, maar zou best een dagje erbij willen voor de draaibank.

Geldof pakt de brede rand van een schaal tussen duim en wijsvinger. ,,Deze is een jaar geleden zo gemaakt en daarna op zolder weggezet. Ik draai als het hout nog nat is.’’ Hij zet de schaal even op z’n rand. ,,Zo groeit de boom. De schaal wordt er overdwars uitgehaald. Dit is esdoorn, dat vervormt nauwelijks. Eikenhout bijvoorbeeld, is ook geschikt, maar droogt minder snel en vervormt wat meer.’’

Op zeker moment is er een balans tussen het vochtgehalte van het hout en de omgeving. Hij heeft met potlood data en gewichten op de buitenkant van de esdoorn-schaal gezet. Op 14 augustus 2021: 2140 gram, 21 november 2021: 2003 gram en 18 april 2022: 2009 gram. En nu? Hij plaatst de schaal op het weegschaaltje: ,,1896 gram’‘. Na een jaar wegzetten is-ie iets vervormt, maar die vervorming wordt er tijdens de tweede draaironde uitgehaald. De brede rand biedt daar voldoende ruimte voor.

,,Als een schaal of vaas voorgedraaid is, doop ik ‘m in de paraffine. De kopse kanten. Want de richting waarin de houtvezels lopen droogt het snelst. Als je die ‘rietjes’ wat afsluit, vertraagt dat proces. Je probeert barstjes te voorkomen.“ En als ze toch komen? ,,Dan repareer ik die met secondelijm. Een scheurtje vul ik met een combinatie van zaagsel en secondelijm.’’

Voor de afwerking gebruik ik een mix van druivenpitolie en bijenwas

,,Dit wordt mooi gevonden’’, zegt hij, wijzend naar een schaal met een schorsrand. ,,Deze is dun gedraaid en hoeft na het drogen en vervormen alleen nog geschuurd te worden. Voor de afwerking gebruik ik een mix van druivenpitolie en bijenwas.’’ En daarna: z’n logo aan de onderkant, in het midden van de bodem. Met een laserapparaatje wordt dat een soort brandmerk.

Eén schaal op tafel is helemaal rond, ook de bodem. Hij beweegt ‘m heen en weer. ,,Dan worden ze snel een beetje wiebelig, zoals je ziet. Ik maak daarom liever een platte of iets holle bodem. Het is fijner als de schaal een beetje stevig staat.’’

Taxus

In de tuin ligt nog een stapeltje stammen te wachten. Bij één ervan trekt hij z’n rolmaat open: ,,41 centimeter, dit wordt een mooi formaat schaal.“ Hoekjes eraf, dan past-ie precies in de draaibank. ,,Wat het is? Taxus. Deze boom stond bij een school en is omgevallen tijdens een storm.’’

Als er na verloop van tijd toch kleine scheurtjes ontstaan in een van de stammetjes, zaagt-ie een schijf van een paar centimeter weg. ,,Bij dit blok valt het mee.” Met een passer bepaalt hij eerst het middelpunt en markeert dan de stukken die eraf moeten. ,,Dit is altijd een leuk moment. Want nu kun je goed de kleuren en de tekening zien. Bij die donkere plek heeft een zijtak gezeten.’’ Hij begint te zagen en roept nog: ,,Als je één keer bent begonnen, moet je door.’’

De zware stam op z’n plek tillen, valt nog niet mee. Even proefdraaien. Het middelpunt blijkt goed gevonden. Hij laat het blok langzaam draaien en drukt dan de beitel ertegenaan. Spaanders vliegen in het rond. Even stoppen. Even kijken. Direct ook maar de beitel slijpen. ,,Dat moet iedere vijf minuten. Ik loop voortdurend op en neer tussen draaibank en slijpsteen.’’

Lichtzwaard

,,Het voordeel van zo’n groot blok is dat je uit de eerste schaal weer een kleinere kunt halen. Soms heb ik er vier.’’ Het zijn overigens niet alleen maar schalen en vazen, die hij maakt. Soms komt er iemand met een heel ander verzoek, zoals de knoppen voor een espressomachine. Of, voor een vriend die ludosport beoefent, het handvat van een lichtzwaard. Op Instagram trokken foto’s daarvan de aandacht van een fabrikant van dergelijke zwaarden, in Italië. ,,Tot nu toe werd dat in aluminium gedaan’’, zegt hij, ,,maar hout is inderdaad een prachtig alternatief.’’

Versnipperaar

,,Het contact en de samenwerking met andere houtbewerkers is waar ik enorm van geniet. Er is een wereld voor me opengegaan. Ik neem klanten graag mee in het verhaal van het handwerk, het maken. Daarnaast wil ik lokaal hout duurzaam een soort tweede leven geven. Het geluid van de versnipperaar doet mij echt pijn, zeker als er stammen van dertig centimeter doorsnee in gaan. Er is zo’n tekort aan hout. Maak er wat moois van dat jaren meegaat. Een kom, urn, vaas of koffietafel van de draaibank betekent langdurige opslag van CO2. En het ziet er nog mooi uit ook. Wat wil je nog meer?’’

Voor meer informatie, kijk op morethanwood.nl en instagram.com/morethanwood.nl/